کشاورزی ایران در دوره قاجار

معرفی کوتاه

کشاورزی ایران در دوره قاجار

دربارۀ کشاورزی، به عنوان رکن اصلی اقتصاد، و روستا به عنوان مهم‌ترین بخش حیات اجتماعی ایران دورۀ قاجار اطلاعات دست اول اندکی در اختیار پژوهشگران قرار دارد. کتاب حاضر با اتکا به منابع بسیار گسترده و گزارش‌های دست اول، اطلاعات جامعی درباره‌ی اقتصاد کشاورزی و حیات اجتماعی و کشاورزی جامعة روستایی در اختیار پژوهشگران رشته‌های تاریخ و علوم اجتماعی و کشاورزی قرار می‌دهد که در سایر پژوهش‌های این دوره به چشم نمی‌خورد. مباحث این کتاب از شیوه‌های تولید کشاورزی و آبیاری گرفته تا نحوة خوراک و پوشاک و معیشت روستاییان و کاربرد گیاهان دارویی و صنعتی، بسیار متنوع و گسترده است. از این جهت اطلاعات کتاب می‌تواند در حوزه‌های گوناگون پژوهش‌های معاصر به عنوان کتابی مرجع مورد استناد قرار گیرد.

نویسندة این کتاب با گردآوری کثیری از اطلاعات بسیار ارزشمند و سازوار و منسجم، و با بررسی اقتصاد سیاسی و سازوکارهای درونی نظام کشاورزی ایران، دیدگاه متفاوتی دربارة اقتصاد و جامعة ایران این دوره ارائه کرده است. فلور در پژوهش بزرگ خود نقش محرک‌های بیرونی نظام اقتصاد جهانی در تغییر الگوهای تولید، بازرگانی و مصرف کالاهای کشاورزی را نشان داده است. به رغم وی، کشاورزی ایران در دورة قاجار به رغم اینکه در کل رو به رشد بود، و دگرگونی چشمگیری در کالاهای مصرفی زارعان پدید آمد، اما این دگرگونی به معنای بهره‌مندی همة زارعان از ارزش افزودة کشاورزی نبود و طرفه آنکه رفاه همگانی در بر نداشت، حتی آن‌ها که از این بهبود بهره بردند. دولت برخورداری‌شان دیری نپایید و پایدار نماند، عدم توازن در هزینه‌ها و عواید به افزایش بدهکاری کشاورزان منجر شده بود.