شوهر آهو خانم

درباره کتاب شوهر آهو خانم:

شوهر آهو خانم نخستین اثر علی محمد افغانی است که با استقبال بی‌نظیری در بازار کتاب ایران مواجه شد. انتشار این رمان در سال 1340 حادثه‌ای مهم در ادبیات داستانی ایران بود. نویسنده در ساختن تصاویر بسیار تواناست و با نثری مینیاتوری و ظرافتی خاص خواننده را در فضای رمان قرار می‌دهد.

منتقدين وقت با نوعى مساهله بزرگوارانه در ارزيابى قالب و.محتواى اين اثر، به ستايش گزاف‌گونه از آن پرداختند دكتر سيروس پرهام در مجله راهنماى كتاب نوشت :

«بى‌هيچ گمان بزرگترين رمان زبان فارسى به وجود آمده (با قيد احتياط)… شوهر آهو خانم آئينه تمام‌نماى اجتماع ما و به حقيقت دايره‌المعارف.عظيمى است از زندگى دورانى كه به شتاب سپرى مى‌شود. هنر اصلى نويسنده در نحوه نگارش داستان و حتى در تعبيرات بكر و بى‌شمار و.توصيف‌هاى گوياى او نيست؛ هنر بزرگ وى اين است كه با آفريدن ده‌ها انسان حقيقى و به جنبش در آوردن صدها حادثه واقعى، از يك دوران خاص اجتماعى پرده برگرفته و.سير واقعى آن را با همه زيروبم‌ها و سايه‌روشن‌هايش پديدار گرديده است.»

على‌محمد افغانى در شوهر آهوخانم نشان مى‌دهد كه نويسنده‌اى است تيزبين كه حركات زن و مرد و كودک و حتى سگ و گربه را به خوبى مى‌بيند. از اختلافات آسيابان و نانوا تا دعوای دو هوو و كتک‌كارى زن و شوهر، همه را مى‌تواند چنان توصيف كند، كه خواننده صحنه را پيش چشم خود مجسم ببيند، از اسرار زنان و عوالم كودكان خبر دارد.

در هر گوشه از زندگى مى‌تواند زيبايى را ببيند و آن را با قدرت تمام ستايش كند، آدم‌هاى او آدم‌هاى واقعى هستند كه در هر كجاى داستان پيدا شوند و گوشه‌اى از شخصيت آنها باز نموده شود. اين گوشه با گوشه‌هاى ديگر كه در جاهاى ديگرى ديده‌ايم، چنان جفت مى‌شود كه از مجموع آنها آدم كامل و صحيح پديد مى‌آيد.

خلاصه کتاب:

ماجرا در کرمانشاه روی می دهد و درون مایه اصلی داستان با واقعیت تلخ زندگی زنان در لایه های پایینی جامعه در آن سال ها ارتباطی نزدیک دارد و در نکوهش آیین چندهمسری است.

آهوخانم ـ زن زحمتکش و بردبار ـ نمونۀ واقعی زن ایرانی است: زنی بزرگوار که حق و حقوقی ندارد، و همین سبب خواری اوست. تصویر واقع‌گرایانه افغانی، بیمارگونگی تصورات اغلب نویسندگان این دوره نسبت به زن ایرانی را برملا می‌کند.

از فصل دوم به بعد، آهوخانم محور داستان قرار می‌گیرد و طرح رمان به یاری او بسط می‌یابد، آدم‌ها و ماجراها گرد او شکل می‌گیرند. آرامش و قابل اعتماد بودن آهوخانم آنچنان بر تمامی داستان تأثیر می‌گذارد که حتی در صحنه‌هایی که حضور ندارد، وجودش محسوس است.

شوهر آهوخانم اثری بی بدیل:

اگر صادق هدايت را استثناء كنيم، ديگر هيچ كس را نخواهيم يافت، كه با آن همه استادى و لطف مثالها و كنايه‌هاى فارسى را به كار برده باشد. «شوهر آهوخانم» خزانه‌اى است از تمثيل‌ها و لطيفه‌ها و اشاره‌هاى مذهبى و اساطيرى و تاريخى، آنچه مايه تحسين و اعجاب است، نه احاطه او بر اين نكات، بلكه طرز گنجاندن و به كاربردن آن‌هاست.

خلاصه آنكه «شوهر آهوخانم» بدون گفتگو در زبان فارسى شاهكارى است. انتشار آن نه تنها از نظر ادبى، نويدبخش و شورانگيز و دلگرم‌كننده است، بلكه از لحاظ تاريخى و اجتماعى نيز در حدّ خود دليلى است، بر آنكه از ايرانى نبايد اميد برگرفت، به رغم تلخكامى‌ها و فروماندگى‌ها، به رغم سمومى كه در هوا پراكنده است، هنوز ايران مى‌تواند، درست در لحظه‌اى كه انتظار نمى‌رود، شگفتى‌هايى از آستين خود بيرون آورد.

درباره نویسنده:

یکی از نویسندگان صاحب سبک در حوزه اجتماعی علی محمد افغانی (Ali Mohammad Afghani) است که بیشتر با رمان واقع گرایانه‌ی خود با نام شوهر آهو خانم شناخته می‌شود.

او در سال 1303 شمسی در کرمانشاه به دنیا آمد و در دوران جوانی مدتی در آمریکا زندگی کرد، اما پس از مراجعت به ایران در سال 1333 به خاطر فعالیت‌های سیاسی در حزب توده، به دستور محمدرضا شاه به زندان افتاد و شکنجه‌های فراوانی شد؛ حتی او و دوستانش به اعدام نیز محکوم شدند، اما به خاطر اتفاقات مختلف سیاسی، این حکم اجرا نشد و او حدود چهار سال در زندان باقی ماند.

داستان‌‌های افغانی همواره به طبقات فقیر و محروم جامعه می‌‌پردازد و زنان نیز یکی از عناصر اصلی کتاب‌هایش هستند. به همین خاطر مضامین و معضلات اجتماعی و سیاسی همواره قالب اصلی رمان‌هایش را شکل می‌دهد. همچنین او توجه خاصی به زبان و نثر عامه دارد و به غنی شدن زبان فارسی کمک شایانی کرده است.

برشی از متن کتاب:

در زندگی لحظاتی پیش می آید که انسان نه کسی را دوست دارد و نه دلش می خواهد کسی او را دوست داشته باشد.از همه چیز و همه کس حتی از وجود خود بیزار است؛مثل اینکه تمام نیروها و رشته های زندگی را از او بریده اند.