رسوم دارالخلافه

معرفی کوتاه

رسوم دارالخلافه

این کتاب، که به ظاهر پیوندی با تاریخ ایران ندارد و چنان می نماید که گزارشی است از چگونگی دستگاه خلافت عباسی در بغداد. اگر به دقت بررسی شود سرشار از نکاتی است که برای شناخت اوضاع اجتماعی و تاریخ ملت ما در گذشته آگاهی از آن لازم است… گذشته از نکات تاریخی و اجتماعی، گزارش بسیاری از رسم ها و آیین های ایرانی در این کتاب به عنوان رسوم دستگاه خلافت عباسی در بغداد آمده است که شواهد تاریخی نشان می دهد این رسم ها در ایران قدیم رواج داشته و در دوره ی اسلامی به مرکز خلافت بغداد راه یافته و خود را به گونه ای اسلامی محفوظ نگاه داشته است. نکته ی دیگری که اهمیت این کتاب ا در مسائل ایران شناسی مسلم می دارد واژه های پارسی نغزی است که مولف در متن عربی کتاب به کار برده و نفوذ روشن و صریح زبان فارسی را در زبان عربی نشان می دهد. بسیاری از این واژه ها امروز در فارسی متروک شده و بعضی از آن ها در متون قدیم فارسی نیز به کار نرفته و یا اگر رفته در متون موجود فارسی نشان از آنها نداریم… بر روی هم کتابی است که در نوع خود کمتر مانندی دارد و بی هیچ گمان برای شناخت تاریخ ایران به نکات بسیاری از این کتاب نیازمندیم.
(از یادداشت مترجم)

… یکی ازآیین های همراهی خلفا و بزرگان این است که شخص تابع از جهت زیرین وزش باد حرکت کند تا رئیس در بالا باشد و از غباری که پای اسب برمی انگیزد و از بوی ناخوش ناراحت نشود و باید طرفی را که خورشید می تابد بگیرد تا خلیفه یا رئیسی را که در پیروی اوست از خورشید پناهی باشد و شخص باید که در همراهی اندکی بیرون از مسیر خط او باشد، چنان که می بینی من می کنم. تا اگر خلیفه خواست که بدو متوجه شود ومایه ی رنج وی نباشد و آن گاه که گفت و تمام شد و خواست فاصله یا پیشی بگیرد در اوایل موکب باشد و هرگاه خلیفه به او احتیاجی پیدا کرد و از پشت سرش او را بطلبید و در انظار او رنجی را تحمل نکند.
ص ص 91-92