دروغ / اراده آزاد

معرفی کوتاه

دروغ / اراده آزاد

فرصت برای فریب دادن دیگران همیشه وجود دارد و همیشه هم وسوسه انگیز است. شمار اندکی از ما قاتل یا دزد هستیم، اما همه‌مان دروغ می‌گوییم. بیشتر رذایل شخصی و اجتماعی مستلزم دروغ گفتن است: خیانت‌های زناشویی، کلاهبرداری‌های مالی، فساد دولتی و حتی قتل و نسل کشی.

سام هریس، در رسالهٔ «دروغ» می‌گوید ما می‌توانیم با یک راهکار ساده از بسیاری از مسائل و مشکلات پیچیده در زندگی‌مان و در جامعه اجتناب کنیم: در شرایطی که همه دروغ می‌گویند ما راستش را بگوییم.

او در این کتاب مختصر و مفید توجه خاصی به دروغ‌های مصلحت‌آمیز نشان می‌دهد یعنی دروغ‌هایی که می‌گوییم تا جلوی ناراحت شدن آدم‌ها را بگیریم؛ اینها دروغ‌هایی هستند که بیش از همه ما را وسوسه می‌کنند و اینها تنها دروغ‌هایی هستند که آدم‌های خوب هم می‌گویند چون تصور می‌کنند با این کار دارند به دیگران لطف می‌کنند. خیلی از ما دروغ‌های مصلحت آمیز را اصلا دروغ به حساب نمی‌آوریم: حذف برخی جزئیات حساس از یک ماجرا، تشویق و امید بی‌پایه دادن به افراد برای اینکه روحیه‌شان خراب نشود و مواردی مانند این.

سام هریس در «دروغ» نشان می‌دهد که شهامت صادق بودن و گفتن حقیقت چه مزایایی دارد. «دروغ» کتابی است کوچک با تاثیراتی بزرگ و عمیق.

باور به ارادهٔ آزاد زیربنای همهٔ چیزهایی است که برای انسان‌ها ارزشمند است. بدون باور به اینکه فرد واقعاً منشا اصلی افکار و رفتارهایش است، تصور حقوق، سیاست، دین، سیاست‌های اجتماعی، روابط صمیمی و اخلاقیات و احساساتی همچون پشیمانی از رفتارهای نادرست یا خوشحالی از دستاوردهای شخصی بسیار سخت می‌شود. اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آزادی اراده فقط یک توهم است.

سام هریس در «ارادهٔ آزاد» این بحث را مطرح می‌کند که باور به توهم بودن ارادهٔ آزاد به معنای تضعیف پایه‌های اخلاقیات یا از بین رفتن اهمیت آزادی‌های سیاسی یا اجتماعی ما نیست، بلکه می‌تواند و باید شیوهٔ‌ تفکر ما را دربارهٔ برخی از مهمترین مسائل زندگی‌مان تغییر دهد.