خاطرات سیاسی قوام السلطنه

معرفی کوتاه

خاطرات سیاسی قوام السلطنه

کتاب خاطرات سیاسی قوام السلطنه که به کوشش غلامحسین میرزا صالح و به همت نشر معین منتشر شده، دربرگیرنده وقایع مهمی از تاریخ ایران معاصر است به قلم خود او. خاطراتی خواندنی که به لحاظ سندیت تاریخی و پرداختن به نکاتی که تاکنون مبهم بودند، بسیار ارزشمند هستند.
این خاطرات سال ها بی آنکه اطلاعی از آن در دست باشد، نزد یکی از قوام باقی بوده که سرانجام به دست غلامحسین میرزا صالح رسیده و او نیز این یادداشت ها را در خاطرات سیاسی قوام السلطنه تدوین کرده است.
کتاب حاضر شامل خاطرات قوام در دوره دوم و سوم نخست وزیری اوست؛ یعنی سال های دهه ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ که ایران گرفتار حزب بازی، کمونیست بازی، از بین رفتن آدم ها و شخصیت ها و شعارهای مختلف است، درباره این دوره منابع و مطالب جدی کمی وجود دارد. بنابراین خاطرات قوام تنها سندی است که از آن دوره به جامانده، یادداشت هایی که تابه حال منتشرنشده بودند.
این خاطرات به ماجرای دموکرات های آذربایجان و مذاکرات قوام السلطنه با استالین و دیگر نمایندگان روس ها و… می پردازد و به طورکلی مطالب آن مهم ترین اسناد این دوره تا ماجرای تیرماه ۱۳۳۱ و بلوای این سال هستند که به کناره گیری قوام انجامید.
قوام در بخش «انتخابات دوره پانزدهم مجلس» خاطره خود را چنین نقل می کند: «…روزنامه های اطلاعات و کیهان علیه من و دوستان نزدیک مقالات تند و انتقادآمیز منتشر ساختند. روزنامه های موسمی که معمولاً در مواقع لازم، با دریافت کمک های مالی به وسیله استعمار انگلستان مورداستفاده واقع می شوند و علیه آزادیخواهان و وطن پرستان به کار می روند، از قبیل روزنامه های صدای وطن، صدای مردم، اقدام و از این قبیل، از هیچ هتاکی و اهانت به من و همکاران وفادارم دریغ نورزیدند. دکتر مظفر بقایی که با مساعدت و کمک من از ورطه گمنامی بیرون آمده و برای نخستین بار به مجلس راه یافته بود مأمور شد به عنوان اینکه من دیگر رهبر حزب دموکرات ایران نیستم، محل حزب دموکرات را که در آن موقع در کافه شهرداری بود، اشغال نماید. این شخص فرومایه و کم غیرت نیز به اتفاق گروهی چاقوکش و چماق به دست به محل حزب حمله ور شد. حسین مکی نیز که موفقیت خود را در انتخابات مجلس شورای ملی از شهر اراک، مرهون مساعدت من بود از عضویت حزب دموکرات استعفا کرد و با نهایت بی شرمی مخالفت با من را آغاز نمود».
قوام در این خاطرات، درباره شخصیت های مختلف به شکلی بی پروا صحبت کرده است، اما بااین حال از خود چهره ای کم وبیش منصف نشان داده است، برای نمونه باوجود اختلاف ها و رقابت هایی که با دکتر محمد مصدق داشت، از او به نیکی و به عنوان مردی وطن دوست که در راستای خدمت به مردم و کشور حرکت می کرد، یاد می کند.
کتاب خاطرات سیاسی قوام السلطنه دارای مقدمه ی مفصلی است با عنوان نظری به یادداشت‏های قوام ‏السلطنه که به ادعای غلامحسین میرزاصالح، این مقدمه توسط یکی از دوستان قوام السلطنه نوشته شده است. در این نوشته به ماجرای حزب توده و حزب دموکرات آذربایجان به شکلی مفصل پرداخته شده است.