تحلیلی از مناسک حج

معرفی کوتاه

تحلیلی از مناسک حج

«تحلیلی از مناسک حج» ششمین کتاب از سلسلۀ «مجموعه آثار» دکتر علی شریعتی است. مجموعه آثار دکتر شریعتی به وسیلۀ «دفتر تنظیم و نشر آثار دکتر علی شریعتی» گردآوری شده و در هر یک، تعدادی از آثار دکتر که موضوعی واحد یا نزدیک به هم داشته، گرد آمده است.
با توجه به این که از چاپ اول این کتاب‌ها به صورت مجموعه آثار، چند دهه می‌گذرد، ایجاب می‌کرد که این کتاب‌ها با ویرایش و حروف‌چینی جدیدی صورت گیرد. در این چاپ، ضمن نمونه‌خوانی دقیق و ویرایش فنی اثر بر مبنای رسم‌الخط امروز فارسی، همه عبارت‌های عربی متن به فارسی برگردانده شده و موارد ابهام در پاورقی ذکر شده است، ضمن این که کوچک‌‌ترین تصرفی از نظر واژگان و جمله‌بندی در خود متن صورت نگرفته است.
باری، این کتاب در ۲۵۶ صفحه با قطع رقعی منتشر شده و چنان که گفتیم، حاصل تأملات و دیدگاه‌های دکتر علی شریعتی دربارۀ مناسک معنوی و اجتماعی حج است. کتاب با «سخنی با خواننده» که عنوان شروع می‌شود. نویسنده در این قسمت نگرش خود را دربارۀ عقاید و مناسک دینی به خصوص حج بیان می‌کند و برآن است که مسلمانان امروز با اصل این مناسک و عقاید فاصلۀ بسیاری یافته‌اند. با این مقدمه، این آمادگی در خوانندۀ کتاب ایجاد می‌شود که در اینجا حج را از منظر دیگر بنگرد، منظری که در آن، بیش از اعمال و ظواهر مناسک، به ماهیت و فلسفۀ آن‌ها توجه شده است. دکتر شریعتی خود در پایان این مقدمه می‌گوید: «اگر می‌خواهی عمل حج را بدانی، رسالۀ مناسک فقها را بخوان؛ اگر می‌خواهی معنی حج را بفهمی، اسلام را بفهم و در آن انسان را بشناس و اگر تنها می‌خواهی که ببینی من حج را چگونه فهمیده‌ام، این نوشته را بخوان. شاید خواندن آن تو را در فهمیدن حج و لااقل در اندیشیدن به حج، اندکی برانگیزد.»
پس از این مقدمۀ خواندنی، دو فصل «حج» و «حج بزرگ‌تر» می‌آید که اولی شرح مراسم عمره است و دومی از روز نهم که «حج اکبر» خوانده شده است. پس از آن مطلب کوتاهی به نام «شهادت» آمده است که نویسنده آن را «بزرگ‌تر از حج» دانسته و در آن، به روگردانی امام حسین(ع) در ایام حج از مکه و آهنگ شهادت کردن او بیان شده است.
پایان‌بخش کتاب نیز پیوست‌هاست، شامل مآخذ، یادداشت‌ها و توضیحات ناشر، فهرست آیات قرآن کریم، فهرست اعلام و فهرست مفاهیم و تعبیرات.