اسلحه میکرب و فولاد

کتاب اسلحه، میکرب و فولاد دایموند مرا نیز در حیرت فرو برد. هرگز پیش از این کتابی با چنین حجم عظیم از مطلب درباره‌ی تاریخ انسان نخوانده بودم. هیچ یک از کلاس‌هایم در دبیرستان یا دانشگاه نتوانستند پاسخ‌گوی پرسشی باشند که به گمان من بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پرسش مطرح در خصوص تاریخ است:

چرا پیشرفت برخی جوامع بسیار سریع‌تر و فراتر از دیگر جوامع است؟ گرچه کسانی ممکن است با بخش‌هایی جزئی از استدلالات دایموند مخالف باشند، اما ایده اصلی کتاب او (این که تفاوت‌های موجود میان جوامع را، به طور عمده، می توان با استناد به جغرافیا تبیین کرد) بسیار اقناع کننده است. من کتاب‌های دیگر او، مثل فروپاشی، را هم تحسین می‌کنم ولی اسلحه، میکرب، و فولاد را می‌توان بهترین در نوع خود دانست.

بیل گیتس

• درباره کتاب اسلحه میکرب و فولاد

کتاب اسلحه میکرب و فولاد تلاشی است برای توضیح اینکه چرا تمدن‌های اورآسیا موفق به تسخیر یا مقاومت در برابر دیگر تمدن‌ها شده‌اند، و در عین حال تلاش در رد اعتقادی می‌کند که سلطه اورآسیا را به برتری اروپایی‌ها و آسیایی‌ها از لحاظ اخلاقی، ذاتی، ژنتیکی، فکری و یا حتی فرهنگی نسبت می‌دهد. دایموند استدلال می‌کند که شکاف در قدرت و فناوری بین جوامع انسانی ریشه در تفاوت‌های زیست‌محیطی دارد. تفاوت‌هایی که حلقه بازخورد مثبت آن‌ها را تقویت می‌کند. (به این معنا که برتری محیطی باعث پیشرفت تکنولوژی می‌شود. و برتری تکنولوژی باعث پیشرفت‌های بیشتری می‌شوند که در جای خود پیشرفت بیشتری به دنبال می‌آورد). در مواردی که تفاوت‌های فرهنگی یا ژنتیکی به نفع اورآسیایی‌ها عمل کرده‌است (مقاومت ژنتیکی در برابر بسیاری بیماری‌ها در میان اورآسیایی‌ها)، این مزیت‌ها تنها به دلیل تأثیرات جغرافیایی به وجود آمده‌اند و در ژن اروپایی و آسیایی ریشه ندارند.

دایموند اشاره می‌کند که تقریباً تمام دستاوردهای بشری (علمی، هنری، معماری، سیاسی و غیره) در قاره اورآسیا رخ داده‌است. مردم قاره‌های دیگر (جنوب صحرای آفریقا، بومیان آمریکا، بومیان استرالیا و گینه نو و ساکنین اصلی مناطق گرمسیری آسیای جنوب شرقی) به‌طور گسترده‌ای مغلوب و جابه‌جا شده‌اند و در برخی موارد فوق‌العاده عمدتاً از بین رفته‌اند. دلیل اولیه این سلطه اوراسیایی‌ها برتری‌های نظامی و سیاسی آن‌ها می‌باشد که خود ناشی از پیدایش زودهنگام کشاورزی در میان این اقوام پس از آخرین عصر یخ بوده‌است. دایموند در این کتاب دلایلی برای توضیح چنین توزیع نامتناسبی از قدرت و دست‌آوردها پیشنهاد می‌کند.

عنوان کتاب اسلحه میکروب و فولاد اشاره‌ای است به طرقی که به وسیله آن‌ها اروپایی‌ها علی‌رغم تعداد نفرات کمتر ملت‌های دیگر را مغلوب کرده و سلطهٔ خود را حفظ کرده‌اند. سلاح‌های برتر مستقیماً منجر به برتری نظامی می‌شوند (اسلحه). بیماری‌های اروپایی و آسیایی جمعیت‌های بومی را تضعیف کرده و کاهش داده، باعث می‌شوند اعمال کنترل بر آن‌ها راحت‌تر شود (میکروب). دولت متمرکز ناسیونالیسم را ترویج داده و بستری برای سازمان‌های قدرتمند نظامی به وجود می‌آورد (فولاد).

جوایز و افتخارات کتاب اسلحه، میکروب و فولاد: سرنوشت جوامع بشری

• برنده‌ جایزه پولیتزر برای آثار عمومی غیرداستانی
• قرار گرفتن در پرفروش‌ترین‌های نیویورک تایمز
• برنده جایزه مدال طلا از کتاب کالیفرنیا
• برنده جایزه علمی فی بتا‌ کاپا  ΦΒΚ
• قرار گرفتن در پرفروش‌ترین‌های ملی
• برنده جایزه کتاب‌های علمی از انجمن سلطنتی رون-پولنک

کتاب اسلحه، میکروب و فولاد: سرنوشت جوامع بشری برای مخاطبانی که به تاریخ تمدن و بشریت و نحوه ایجاد جوامع گوناگون علاقه‌مند هستند، بسیار جذاب و کم نظیر خواهد بود. همچنین کسانی که به تاریخ بشر علاقه دارند. افرادی که دوست دارند با پدیده جبر جغرافیایی بیشتر آشنا شوند.؛ علاقه مندان به مقوله انسان‌شناسی و افرادی که از نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های جهانی رنج می‌کشند. کتاب اسلحه میکرب و فولاد کتاب بسیار مفیدی خواهد بود.

• درباره نویسنده

جرد میسن دایموند متولد سال 1937 در ایالات متحده، زیست شناس تکامل باور، فیزیولوژیست، جغرافی دان زیستی و نویسنده آثار غیرداستانی است. دایموند در شهر بوستون از پدری پزشک و مادری آموزگار، موسیقی دان و زبان شناس زاده شد. پس از فارغ التحصیلی از مدرسه لاتین راکس بری، در سال 1958 از دانشگاه هاروارد درجه کارشناسی و از دانشگاه کمبریج در سال 1961 در رشته فیزیولوژی و فیزیک زیستی درجه دکترا گرفت.

بین سالهای 1962 و 1966، استادیار دانشگاه هاروارد بود. در سال 1966 استاد فیزیولوژی در دانشکده پزشکی یو سی ال ای UCLA شد. این در حالی بود که در دهه بیست زندگی بوم شناسی و تکامل پرندگان گینه نو توجه اش را جلب کرد و مسافرت های بی شماری برای کاوش در گینه نو و جزایر مجاور آن انجام داد. در دهه پنجاه زندگی اش رفته رفته به تاریخ محیط زیست گرایش یافت و استاد رشته جغرافیا و علوم بهداشت زیست محیطی در دانشگاه یو سی ال ای UCLA شد که اکنون هم به آن اشتغال دارد.

جرد میسن دایموند مولف شماری از آثار علمی است که در آن ها انسان شناسی، زیست شناسی، زبان شناسی، ژنتیک و تاریخ را درهم آمیخته است. معروف ترین اثر او کتاب اسلحه میکرب و فولاد (1997) است که برنده جایزه پولیتزر شده است. از کتاب های دیگر او می توان به سومین شامپانزه:  تکامل و آینده ی حیوان انسانی (1992)، تکامل امیال جنسی انسان (1992)، فروپاشی: چگونه جوامع شکست یا موفقیت را انتخاب می کنند (1995)، دنیا تا دیروز (2012) و آشوب (2019) اشاره کرد.

• برشی از متن

شخصا نمی‌توانم به کنه این موضوع پی ببرم که چرا غول‌های استرالیائی باید از بیشمار خشکسالی در ده‌ها میلیون سال تاریخ استرالیا جان سالم به در برده باشند و بعد تقریبا همزمان (دست کم از نقطه نظر یک مقیاس زمانی چند میلیون ساله) دقیقا و درست مقارن با ورود انسان‌ها تصمیم گرفته باشند بمیرند. غول‌ها نه تنها در استرالیای مرکزی خشک بلکه همچنین در گینه نو به شدت مرطوب و استرالیای جنوب شرقی نیز منقرض شدند. آن‌ها بی استثنا در هر زیست بومی، از صحرا گرفته تا جنگل‌های بارانی سرد و جنگل‌های بارانی استوائی، منقرض شدند.

از این رو به نظرم به احتمال قوی غول‌ها در واقع به دست انسان‌ها نابود شدند، هم مستقیم (با کشته شدن به خاطر تأمین غذای انسان‌ها) و هم غیر مستقیم (در نتیجه آتش سوزی و تغییرات زیست بومی ناشی از حضور انسان‌ها). اما صرف نظر از اینکه فرضیه کشتار بیش ازحد درست باشد یا فرضیه تغییر اقلیم، ناپدید شدن تمام حیوانات بزرگ استرالیا / گینه نو، چنان که خواهیم دید پی آمدهای مهمی برای تاریخ بعدی بشر دارد. این انقراض‌ها تمامی حیوانات بزرگ وحشی را که قابلیت اهلی شدن داشتند، از بین برد و برای بومیان استرالیا و گینه نو حتا یک حیوان اهلی بوم باقی نگذاشت.

صفحه 57 کتاب اسلحه، میکروب و فولاد