آینه جانان

معرفی کوتاه

آینه جانان

شمس الدین دیلمی (525-593؟) یکی از عالمان و عارفان گمنام و شخصیت های برجسته تصوف همدان در قرن ششم است که آثار زیادی هم چون تصدیق المعارف مرآة الارواح جواهر الأسرار عیون المعارف مهمات الواصلین و المسائل الملمّع به عربی و فارسی نوشت و شاگردان بزرگی مانند نجم الدین کبری (د. 618 و تاج الدین محمود أشنَهی تربیت کرد. دیلمی را باید نخستین عارفی در نظر گرفت که نظریه ساحات وجودی انسان را به صورت علمی و گسترده صورت بندی کرد و چارچوب عرفان خویش را بر پایۀ شناخت نفس به عنوان جسم لطیف قرار داد که وظیفۀ آن جمع توحید و تعظیم» یا «توحید شهودی» است. این نظریه زمینه ساز مباحث پردامنه دربارهٔ لطایف وجودی انسان و ارتباط آن با رنگ ها و پیامبران اولوالعزم در میان مشایخ کبرویه شد. شاخص ترین نظریه عرفانی دیلمی زمان و مکان «الهی است که تفسیر جدیدی از آزال و آباد حسین بن منصور حلاج (د. 309) و تأویلى جدال برانگیز از اصطلاحات قرآنی «قرب»، «کرسی» «عرش»، «محیط» و «ایام الله» است.